İnsan Resurslarının İdarəedilməsi

                                    

Hər bir təşkilat üçün işçi qüvvəsi, yəni "insan faktoru" əsas alınması və onların professional nəzarət edilməsinin əhəmiyyəti rəhbərlik nəzəriyyəsinin əsas vəzifəsini təşkil edir.

İnsan Resursları Rəhbərliyindəki (İRR) 3 "R" (right time, right position, right person) qanunu geniş qəbul edilmişdir. İzahı - İşçinin vaxtında, uyğun vəzifəyə hazır olduğu mənasını ifadə edir. Uyğun adamları seçmək, onları düzgün mükafatlandırmaq, təhsil aldırmaq, inkişaf etdirmək, təşviq etmək və ilham vermək firma üçün çox əhəmiyyətlidir. İşçi öz vəzifələrini zəif yerinə yetirdiyi vaxt, firma lazımlı tədbirləri alacağını bilməlidir. Bütün bu mövzular İnsan Resursları Rəhbərliyinin bir parçasıdır. İnsan Resursları rəhbərliyi, firmanın fəaliyyətlərinin ayrılmaz bir parçasıdır. Hər bir firmanın işçi qüvvəsi siyasəti təyin olunan məqsədlərlə və planlarla hərəkət etməli və idarə heyəti tərəfindən firmanın bütün işçilərinə çatdırılmalıdır.

İnsan Resursları Rəhbərliyində iki əsas məqsəd vardır. Bunlardan birincisi, insan resurslarını firmanın məqsədləri istiqamətində ən məhsuldar və təsirli bir formada reallaşdırmaq, ikincisi isə, işçilərin ehtiyaclarının qarşılanması və peşə istiqamətindən inkişaflarını təmin etməkdir. Yəni İnsan Resursları Rəhbərliyi  həm işçilərin məlumat, qabiliyyət və təcrübələrindən ən üst səviyyədə faydalanaraq firmanı məqsədlərinə çatdırmaq istiqamətində çalışmalı, həm də firmada vəzifə yerinə yetirən işçilərin mümkün olduğunca firmada işləməkdən razı olmalarını təmin etməlidir. İnsan Resursları Rəhbərliyi, bu iki məqsədi bir yerdə reallaşdıra bilmək üçün insan resurslarına üç istiqamətdə diqqət yetirməkdədir:

·         İnsan resurslarından faydalanmaq,

·         İnsan resurslarını motivasiya etmək və ya həvəsləndirmək və

·   İnsan resurslarını qorumaq. İki istiqamətli bu vəzifə İnsan Resurslarını Rəhbərliyinə üst səviyyədə bir məsuliyyət yükləməkdədir.

E-TİCARƏT

E-ticarət yəni "elektronik ticarət" məhsul və ya xidmət satmaq üçün internet və dijital medya vasitələrini istifadə etmək mənasını daşıyır. Bu dijital texnologiyalar nə olursa olsun işinizin ölçüsü və növü ilə əlaqədar ənənəvi marketinq yanaşmaları üçün qiymətli bir qatqıdır. E-marketinq ədəbiyyatda İnternet marketinq, online marketinq vəya web-marketinq olaraq adlandırılır.

Ənənəvi marketinq kimi, e-ticarət firmalara tərəf, hədəfdə olan müştəriyə düzgün mesajları vermək, məhsul və ya xidmət təqdim etmək kimi bir strategiya tətbiq edir. Bu strategiya; müştəriləri tapmaq, çəkmək və qazanmaq kimi fəaliyyətlərdən və müddətlərdən meydana gəlir. E-ticarətin ənənəvi marketinq üsullarına görə daha geniş əhatəsi və variantları var.

E-ticarət internet vasitəsilə marketinq və həvəsləndirmə kampanyaları mənasını verir, amma eyni zamanda e-poçt və sosyal media vasitəsilə edilən marketinq mənasını da ifadə edir. Ancaq e-ticarətin məzmunu və əhatəsi digərlərindən genişdir. E-ticarət, dijital müştəri və elektronik müştəri əlaqələri rəhbərliyi (eCRM) və müxtəlif digər iş rəhbərlik funksiyalarının rəhbərliyini əhatə edir.

E-ticareti sadə bir izahatla izah etsəm, internetin inkişafı ilə ortaya çıxan yeni ünsiyyət vasitələrinin bir parçasıdır. E-ticarətin rahat bir tərifi; dəyər dəyişməsi üçün internetin istifadə edilməsidir, daha spesifik olaraq firmalar arasında və firmalar və istehlakçılar arasındakı sifarişlər və ödəmələrdir. Əslində, e-ticarət, məhsul, məlumat və xidmətlərin etibarlı ticarətidir və təməl olaraq bu əməliyyatlar internet texnologiyalarının istifadə edilməsiylə reallaşdırılar.

SATIŞ NƏDİR?

   

                         

                 "Satış, alıcıları başa düşmək (yəni müştəriləri ovlamaq) sənətidir."

Satış nədir? Deyə soruşduğumuzda satıcıya görə fərqli, müştəriyə görə isə tamamilə fərqli bir cavab ortaya çıxır.

Satıcıya görə satış: "Gəlir əldə etməyə istiqamətlənmiş əmək qüvvəsidir."

Müştəriyə görə satış: "İstək və Ehtiyaclarının təmin edilməsidir." Ehtiyac dediyimizdə burada büdcəsi, zamanı, zövqləri  vs. faktorlar müştərinin məhsulu almaq istəyinə təsir göstərir.

Yaxşı satışı kimə edəcəyik? Satış necə ortaya çıxır?

Hər hansı bir məhsulu satmamışdan əvvəl müştəriləri tanımaq lazımdır. Yəni, tanımaq dediyimizdə burada 4 faktoru bilmək lazımdır:

1)Müştərinin məhsula ehtiyacı

2)Müştərinin məhsulu almaq gücü

3Müştərinin məhsulu almaq arzusu və istəyi

4)Müştərinin məhsul ya da xidmət almaq istədiyi firmaya ya da satış işçisinə inanmağı

Satışı reallaşdırmaq üçün müştəri tapmaq lazımdır. Yaxşı, müştərini tapdıqdan sonra müştəriyə məhsulu necə satacağımız çox əhəmiyyətlidir. Bunun üçün satış bacarıqlarımızı inkişaf etdirməliyiz.

Satış Bacarıqlarımızı İnkişaf Ettirmək Üçün:

Birinci Yol: Müştərilərinizə yaxınlıq göstərmək

Müştərilərinizlə nə qədər çox yaxın əlaqədə olsanız onlara o qədər çox məhsul sata bilərsiniz. Yaxın əlaqə dediyimizdə burada müştərilərinizlə qarşılıqlı dialog qurmaq, gülərüz göstərmək, səmimi olmaq vs. nəzərdə tutulur.

İkinci Yol: Məhsulu satacağınız adamın nə istədiyini bilmək

Müştərinin nə istədiyini tapmaq əslində çox çətindir. Ancaq, bu işi danışaraq həll edə bilərsiniz. Burada sizin nə istədiyiniz əhəmiyyətli deyil, müştərinizin nə istədiyi çox əhəmiyyətlidir. Dayl Karneginin bir sözü vardır: "İnsanların maraqlandıqları şey haqqında onlarla danışın." Bu danışma satışı reallaşdırmaq üçün hədəfi vuran bir oxdur.

Üçüncü Yol: Problemlərin öhdəsindən gəlmək

Təbii ki satış reallaşdırılarkən mənfi düşüncələr, etirazlar olacaq. Bu sizi qorxutmasın. Bunu özünüzü inkişaf etdirməyiniz üçün bir fürsət olduğunu qavrayın. İkinci yolda dediyim kimi "nə istədiyini tapmaq" . Demək ki, müştəriniz sizdən bunu istəmir və sizə qarşı bir etirazı var. Xahiş edirəm bu etirazları satışı inkişaf etdirən etirazlar olaraq qəbul edin . Bu etirazları dostluqa çevirə bilərsiniz. Bu sizin əlinizdədir .

Dördüncü Yol: Satışı Sonlandırmaq

Artıq bu üç yoldan sonra sizə vəfalı və dost olan müştəriləriniz var. Rahat rahat satışı reallaşdıra bilərsiniz. Ancaq bu sizə rahatlıq gətirməsin, " Əhəmiyyətli olan müştəriyə satmaq deyil, satdığınız müştərini əldə tutmaqdır".

BREND NƏDİR?

Əslində bu sualın cavabını hamımız bilirik. Brend dediyimizdə hamımızın ağılında fərqli fərqli məhsullar canlanır. Həyatımızın hər nöqtəsi brendlərlə örtülmüş vəziyyətindədir. Məsələn, hər səhər  "Apple" brendli telefonunuzun zeng səsi sizi oyandırması, , dişləriniz fırçalamaqa getdiyinizdə "Colgate" brendli diş fırçanız, geyinmək üçün  "Zara" brendli  geyiminiz, işə getmək üçün "BMW" brendli avtomobiliniz, ya da "Mercedes" brendli dövlət avtobusu hər səhər  qarşılaşdığımız brendlərə bir nümunədir. Bütün bunları düşündüyümüzdə, hər günümüzün brendler ilə iç içə olduğunu və həyatımızın bir parçası olduğunu görürük.

Brend anlayışına akademik tərəfdən diqqət yetirdiyimizdə;

Amerika Marketinq Cəmiyyəti Brendi, "bir satıcı ya da satıcılar qrupunun məhsullarını ya da xidmətlərini təyin etməyə və rəqiblərindən ayırmağa yarayan ad, simvol, termin, işarə və ya bunların kombinasiyası" olaraq təyin etməkdədir .

Kotler`ə görə " müştərilərin və istehlakçıların mal və ya xidmətlərə dair hisslərinin bir parçası olan brend bir sənətdir və marketinqin əsasını meydana gətirir" .

Güclü brendlər yüksək brend dəyərinə malikdir. Brend dəyərini ölçmək çox çətindir. Lakin, araşdırmalara görə "Coca-Cola"nın brend dəyəri 70 mlr dollar, "Microsoft"un 65 mlr dollar, "İBM"in 52 mlr dollardır.

Yaxşı, Necə Brendləşmək Olar?  soruşacaq olsanız: Brend olmaq üçün birinci vəzifəniz, uyğun bir brend adı tapdıqdan sonra, istehlakçı gözündə necə bir mövqeləndirmə arzulandığını təyin etməkdir. Bu hissə bir mənada brendin əsas vəzifəsini ortaya qoymaqdadır. Brendinizin logosu rəngi, şəxsiyyəti, dükanın iç dizaynı, reklamı, işçiləri və bu saydıqlarımızın hamısı keyfiyyətli olduğunda sonraki prosesdə brendiniz dəyər qazanmağa başlayacaq.

Yaxşı Brendlər Dostmu, Düşmənmi?

Bəzən brendləri həddindən artıq güclü olmaq və xalqı anlamamaqla tənqid edirlər. Bu fikir Naomi Kleinin "No Logo" adlı kitabında ələ alınmışdır. Klein brendləşmənin anti-ictimai bir hərəkət olduğunu iddia edir. Yazıçı eyni vaxtda, reklamın variantları azaltdığını, brendlərin Amerika gücünü simvollaşdırdığını və nəticədə ekoloji ziyana, insan hüquqlarının zərərli istifadəsinə gətirib çıxardığını açıq bir şəkildə ifadə edir. Bəzi məqalələrdə isə ağır iş şərtləri və ətraf mühitə verilən ziyan kimi mənfi təsirləri yerinə, brendlərin xalqın da istiqamətləndirilməsiylə daha yaxşı bir dünya üçün çalışdığı iddia edilir. Əlbəttə ki, bütün bunlar insanların öz şəxsi qərarlarıdır.

Nəticəyə baxdığımızda, brendlər ilə artıq o qədər iç içə olduğumuzdan ötəri brendlər həyatımızın bir parçası halına gəldi.  İstifadə etdiyimiz brendlərimizin dostmu yoxsa düşmənmi olduğuna özümüz qərar verək .

Vaxt ayırıb oxuduğunuz üçün təşəkkür edirəm.

MARKETİNQ NƏDİR?

Marketinq, İngilis dilində "marketing" sözünün qarşılığı olaraq mənimsənmişdir. Marketing sözü isə Latın mənşəli olub; ticarət etmək, ticarətlə məşğul olmaq mənasını verməkdədir. Marketinqin lüğət tərifi isə "iki və ya daha çox tərəf arasında reallaşan bir dəyişmə və mübadilə müddətidir" formasında ifadə edilməkdədir.

Marketinq ilə əlaqədar ədəbiyyatda çox sayda fərqli tərif qarşımıza çıxmaqdadır, İqtisadçılara görə marketinq; yer, zaman və mülkiyyət faydalarının yaradılması fəaliyyətidir. Buna görə marketinq, mal və xidmətlərin istehsal və istehlakı arasındakı zaman və yer fərqini aradan qaldırar və aralarındakı tarazlığı təmin edər.

Biznesmenlərin marketinq dünyagörüşləri arasında da fərqliliklər gözə dəyməkdədir. Ədəbiyyatda marketinq üzərinə yazılmış və fərqli zamanlarda mənimsənmiş marketinq təriflərindən bəziləri bunlardır;

"Marketinq; fərdlərin və qrupların istək və ehtiyaclarını qarşılamaq məqsədiylə bir dəyər ehtiva edən malların yaradılması, təqdim edilməsi və digərləriylə mübadilə edilməsini ehtiva edən ictimai və idarəedici bir müddətdir".

Amerika Marketinq Cəmiyyətinin 2007-ci ildə hazırladığı son tərifə görə:" Marketinq; müştərilər, alıcılar, iştirakçılar və cəmiyyətin bütövlüyü üçün bir dəyər ifadə edən dəyərlərin inkişaf etdirilməsi, dəyişməsi və ünsiyyəti üçün bir fəaliyyət, bir silsilə və müddətdir".

Yuxarıda verilən təriflərə və bunların xaricindəki bir çox tərifə diqqət yetridiyimizdə marketinq anlayışının fərqli ölçülərdə ələ alınıb təyin olunduğu görülməkdədir. Bunun səbəbi yazıçıların öz dünyagörüşləriylə marketinqi təyin etmələri, edilən təriflərin fərqli zamanlara və marketinq anlayış dövrlərinə rast gəlməsi və marketinqdə baş verən inkişafların əvvəlki tərifləri qeyri-kafi və əskik buraxmasından ötəri yeni təriflərə ehtiyac olunmasıdır.

Marketinq, davamlı olaraq satış anlayışı ilə qarışdırılmaqdadır. Ancaq marketinq, müştərilərə məhsul və xidmətlərin təmin edilməsiylə maraqlanmaqla birlikdə satışdan çox daha əhatəli bir anlayışdır və çox geniş bir sahəni əhatə etməkdədir. Marketinq satışnan eyni ola bilməz; çünki marketinq işi, istehsalın əvvəlindən başlayır. Satma müddəti isə ancaq məhsul yaradıldıqdan sonra fəaliyyət göstərir. Marketinq, məhsul yaşadığı müddətcə davam eyləyir. Marketinq, məhsul və ya xidmət planlaşdırıldığında başlayır və o məhsulun və ya xidmətin ömrü bitənə qədər davam edən hərəkətlər bütövlüyüdür. Satmaq bu bütövlüyün yalnız bir hissəsidir.

Belə bir sual ortaya çıxır. Marketinqmi daha təsirlidir yoxsa satışmı? Deyə soruşacaq olsanız, təbii ki marketinqə qoyulan sərmayə, satışdan on qat daha təsirlidir. Çünki,  marketinqin təsirini ölçmək, satışın təsirini ölçməkdən daha çətindir. Məsələn, gündəlik müştəri ziyarətindən neçə dənə satıldığı ölçülə bilər. Ancaq, marketinq fəaliyyətlərində reklamın satışı necə təsir etdiyini ölçmək və anlamaq daha çətindir. Ona görə quruluşların çoxu, marketinq stratejisi qurmaq yerinə, satışa tərəf yönəlirlər. Çünkü satış strategiyası daha az maliyətlidir.

Bu gün şirkətlərə baxdığımızda marketin-satış departamentləri var. Əslinə baxdığımızda Marketoloq satmaz, malı satan satıcılardır. Marketoloqlar çıxarılan malın satılması üçün lazımlı mühiti yaradanlardır.

Əslində satmaq, marketinqin yalnız bir hissəsidir, ancaq marketinq satmaqdan daha çoxunu tələb edir.

Yaxşı Marketinqin Satışdan Nə Fərqi Var?

Bunu başa düşmənin ən gözəl yolu bir nümunə vasitəsi ilə izah etməkdir.

Xəyali bir şirkət qurub telefon istehsalı edəcəyimizi düşünək. Marketinq funksiyaları, istehsaldan əvvəl gələcəkdir. Necə bir telefon istehsal  ediləcəyini Bazar araşdırması nəticəsində qərar vermək ən uyğun variant olacaq. İstehsaldan dərhal sonra, satışdan əvvəl, marketinq təkrar dövrəyə girəcək. Əvvəlcə, bu məhsulu kimlərə satmaq istədiyimiz (hədəf Bazar) bu istiqamətdə məhsulun qabının hazırlanması, qiymətləndirilməsi, reklam kampaniyasının yaradılması, satış məcralarının qərarlaşdırılması marketinq bünyəsində edilir. Ən son nöqtədə satışın edilməsi isə satış nümayəndələrinin işidir.

Nəticəyə baxdığımızda bu məqaləmdəki əsas məqsədim, sizləri marketinq ilə tanış etmək , bildiklərinizi sizlərə xatırlatmaq və marketinq ilə əlaqədar sizlərə az da olsa məlumat verməkdir. 

Dəyərli vaxtınızı ayırıb oxuduğunuz üçün Təşəkkür Edirəm.